AI เก่งขึ้น ทำให้คนคิดน้อยลง?

โพสต์นี้อิงจากผลวิจัยโดย Carnegie Mellon และ Microsoft Research ที่สำรวจผู้ใช้ AI จากชาว Knowledge Worker (เช่น นักวิเคราะห์ ทนาย วิศวะ แพทย์ dev) จำนวน 319 คน

GenAI (เช่น ChatGPT, Copilot) กำลังทำให้ "ความสามารถในการคิดวิเคราะห์" (Critical Thinking) ของคนเปลี่ยนไป

คนที่เชื่อใจ AI มากเกินไป = ใช้ "Critical Thinking" น้อยลง
คนที่มั่นใจในตัวเองสูง = ยังคง "คิดวิเคราะห์" แม้มี AI ช่วย
งานง่าย งานเสี่ยงต่ำ = คนมักไม่ตรวจสอบอะไรเลย ปล่อยให้ AI ทำไป
งานยาก งานเสี่ยงสูง = คนยังพยายามตรวจข้อมูล แก้ไข และปรับใช้

AI ทำให้เราขี้เกียจคิด...จริงไหม?

ทีมวิจัยพบว่าโดยเฉลี่ย งานที่ใช้ AI จะลด "ความพยายาม (Effort) ในคิดวิเคราะห์" ลง 55-79% โดยเฉพาะงานที่เกี่ยวกับ "การทำความเข้าใจ", "การสรุป", "การประเมินคุณภาพ"

Critical Thinking ที่เหลืออยู่

เวลาคนใช้ AI แล้วคิดวิเคราะห์จริง ๆ มักจะทำ 3 อย่าง:

✅ 1) ตั้งเป้าหมายให้ชัด: ว่าอยากได้อะไรจาก AI (ไม่ใช่พิมพ์มั่วๆ แล้วหวังผลดี)

✅ 2) ตรวจสอบข้อมูล: ทั้งเช็ก Source ที่ AI อ้าง และ Cross-Check กับข้อมูลภายนอก

✅ 3) ดัดแปลงหรือเสริม: เอาผลลัพธ์จาก AI มาปรับแต่งให้เข้ากับบริบทจริง

ทำไมบางคนถึง "ไม่คิดวิเคราะห์" เลยเวลาใช้ AI?

จากการวิเคราะห์ คำตอบแบ่งได้ 3 กลุ่มใหญ่:

ขาด Awareness: ไม่รู้ว่าต้องระวังอะไร เชื่อ AI ไปเลย
ขาด Motivation: ไม่มีแรงจูงใจ เพราะ "งานไม่สำคัญ" หรือ "เวลาจำกัด"
ขาด Ability: ไม่มีความรู้พอที่จะรู้ว่า AI ผิด หรือแก้ไขเองไม่เป็น

สรุปสั้นๆ:

AI อาจทำให้เราทำงานเร็วขึ้น แต่ก็เสี่ยงทำให้ "ทักษะการคิดวิเคราะห์" อ่อนแอลงแบบไม่รู้ตัว โดยเฉพาะถ้าเราใช้มันโดยไม่ตั้งคำถาม

ณ ตอนนี้ คนทำงานเริ่มเห็นเทรนด์ที่แบ่งเป็น 2 กลุ่มชัดเจน:

คนที่ "ใช้ AI เป็นผู้ช่วย" และยังคงคิดวิเคราะห์ได้ดี
กับคนที่ "กลายเป็นผู้ติด AI" แบบไม่รู้ตัว

"ใครควบคุมใคร" อาจเป็นคำถามสำคัญที่สุดในยุคนี้ก็ได้ครับ

อ่านงานวิจัยฉบับเต็ม